Ek vergi düzenlemesi kimleri kapsıyor, süreç nasıl işleyecek?

Meclis'te görüşülen borç yapılandırma yasasında önergeyle yeni maddeler eklendi. Düzenlemeyle birlikte afetzedeler ve yeniden imar çalışmalarının finansmanı için şirketlere vergi getirildi. Ekonomim Gazetesi yazarı Abdullah Tolu konuya ilişkin ayrıntıları ve merak edilenleri şöyle anlattı:

MATRAH ARTIRIMI BEKLENİRKEN, YÜZDE 10 EK VERGİ

"Geçtiğimiz hafta başından itibaren yazılı ve görsel basına yansıyan (sızdırılan) haberlerde, iş dünyası ve kamuoyundan gelen yoğun talepler üzerine, 2022 yılının matrah ve vergi artırımı kapsamına alınacağı belirtiliyordu.

Kamuoyu bu konuda büyük bir beklentiye girdi. Ancak, sonuç hiç de beklenilen gibi olmadı, 2022 yılı matrah ve vergi artırımı kapsamına alınmadığı gibi, 2022 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamesinde istisna ve indirim beyan eden şirketlerden bir defaya mahsus olmak üzere yüzde 10 ek vergi alınmasını öngören bir teklif Genel Kurul'da kabul edildi.

EK VERGİ ŞİRKETLERİ ŞOK ETTİ

Matrah artırımı bekleyen şirketler, dün akşam Meclis'te son anda verilen bir önerge ile getirilen yüzde 10 ek vergi ile bir anda şok oldu. Dün gece telefonlarımız kilitlendi, hemen herkes geçmişe dönük ek vergi getirilmesine büyük bir tepki gösterdi.

EK VERGİ HANGİ AMAÇLA GETİRİLDİ?

Sürpriz ek vergi, Kahramanmaraş depreminin oluşturduğu olumsuz etkilerin giderilmesi ve afetzede vatandaşlarımızın acil ihtiyaçlarının karşılanması ve bölgenin yeniden inşaasına kaynak sağlamak amacıyla getirilmiş bulunuyor.

Bu amaçla, 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde, "zarar olsa dahi indirilecek istisna ve indirimler” ile "kazancın bulunması halinde indirilebilecek istisna ve indirimler" bölümlerinde gösterilerek kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile "Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahlar" üzerinden tek seferlik yüzde 10 oranında ek vergi alınması öngörülüyor.

İSTİSNA, İNDİRİM VE İNDİRİMLİ KV’DEN YARARLANMAYAN ÖDEMEYECEK

Maalesef düzenleme bu şekilde. 2022 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamesinde istisna ve indirim beyan etmeyen ve kurum kazancından düşmeyen, Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisi uygulamasından yararlanmayan şirketler yüzde 10 ek vergi ödemeyecek.

HANGİ ŞİRKETLER EK VERGİ ÖDEYECEK?

Şirketler, 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde, "Zarar olsa dahi indirilecek istisna ve indirimler" ile “Kazancın bulunması halinde indirilebilecek istisna ve indirimler” bölümlerinde göstererek kurum kazancından indirim konusu yaptıkları istisna ve indirim tutarları ile “Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahlar” üzerinden tek seferlik yüzde 10 oranında ek vergi ödeyecek. Gelir vergisi mükellefleri ek vergi ödemeyecek.

TAHMİNEN 90-100 BİN ŞİRKET EK VERGİ ÖDEYECEK

2022 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamesinde istisna ve indirim beyan edecek yaklaşık 90-100 bin civarında şirketin ek vergi ödeyeceği tahmin ediliyor.

EK VERGİ TÜM İSTİSNA VE İNDİRİMLERDEN Mİ ALINACAK?

Elbette hayır, söz konusu düzenlemede ek verginin alınmayacağı istisna ve indirimler ayrıca belirtilmiş bulunuyor. Ancak, iştirak kazançları istisnası, yatırım fon ve ortaklıklarının portföy işletmeciliği kazanç istisnası, emisyon primi istisnası, taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnası, yurt dışından elde edilen ve bazı şartları taşıyan kazanç istisnaları, serbest bölge ve teknoloji geliştirme bölgesi kazanç istisnası ek vergiye tabi olacak.

EK VERGİ HANGİ İSTİSNA VE İNDİRİMLERDEN ALINMAYACAK?

-  Kooperatiflerde risturn istisnası (KVK. Mad. 5/1-i),

- Sat - Kirala - Geri Al işlemlerinden doğan kazançlarda istisna (KVK Mad. 5/1-j),

- Kira sertifikası ihracı amacıyla varlık ve hakların satışından doğan kazançlara ilişkin istisna (KVK. Mad. 5/1-k),

- KKM hesaplarından sağlanan kazançlara ilişkin istisna (KVK. Mad. Geçici 14),

- Sponsorluk harcamaları (KVK. Mad. 10/1-b),

- Makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımlar (KVK. Mad. 10/1-c),

- Okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi yapımı veya bu tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan bağış ve yardımlar (KVK. Mad. 10/1-ç),

- Kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlar (KVK. Mad.10/1-d),

- Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan bağış ve yardımlar (KVK. Mad. 10/1-e),

- Türkiye Kızılay Derneğine ve Yeşilay Cemiyetine yapılan nakdi bağış ve yardımlar (KVK. Mad. 10/1-f),

- Girişin sermayesi fonu (KVK. Mad. 10/1-g),

- Korumalı işyeri indirimi (KVK. Mad. 10/1-h),

- Yatırım indirimi istisnası (GVK. Mad. Geçici 61),

- İlgili Kanunları uyarınca kurum kazancından indirilebilen bağış ve yardımlar.

İŞTİRAK KAZANÇ İSTİSNASINA DA EK VERGİ GELDİ

Yapılan düzenlemeye göre, iştirak kazancı istisnası ile yurtdışından elde edilen ve en az yüzde 15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden yüzde 5 ek vergi hesaplanacak.

DEPREM BÖLGESİNDEKİ ŞİRKETLER EK VERGİYE TABİ OLACAK MI?

Hayır, 6 Şubat 2023 tarihi itibarıyla Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İlleri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan şirketler ek vergiden muaf olacak.

HESAPLANAN EK VERGİ NE ZAMAN ÖDENECEK?

Hesaplanan yüzde 5-10 oranındaki ek vergi, ilk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi içinde (Nisan ayı), ikinci taksiti ise bu süreyi takip eden dördüncü ayda (Ağustos ayı) ödenecek.

Özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerde ek vergi, 2023 yılı içinde sona eren hesap dönemi için hesaplanacak, ilk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi içinde, ikinci taksiti ise bu süreyi takip eden dördüncü ayda ödenecek.

EK VERGİ GİDER VE İNDİRİM OLARAK DİKKATE ALINABİLECEK Mİ?

Bu şekilde hesaplanarak ödenen ek vergi, gider ve indirim olarak dikkate alınamayacak ve hiçbir vergiden mahsup edilemeyecek.

EK VERGİ ŞİRKETLERİN VERGİ YÜKÜNÜ YÜZDE 10 ARTIRACAK

Evet, getirilen ek vergi, şirketlerin vergi yükünü yüzde 10 artıracak.

Örneğin; Şirketin 2022 beyannamesine göre karının 20 Milyon TL olduğunu, bunun 10 Milyon TL’sinin taşınmaz satış kazancı istisnasından oluştuğunu varsayalım. Geçici vergi ve stopajları ihmal edilirse, şirketin 2022 yılında ödeyeceği kurumlar vergisi 2 Milyon 300 bin (10 Milyon x %23=) TL olacak. Ödemesi gereken ek vergi ise, 1 Milyon TL (10 Milyon TL x % 10) olarak hesaplanacak.  

Buna göre, ek vergi öncesi Şirketin vergi yükü yüzde 23 (2 milyon 300 bin TL/10 Milyon TL) iken, ek vergi sonrasında yüzde 33’e yükselmiş olacak.

EK VERGİYE ANINDA ELEŞTİRİ GELDİ

Reel sektör düzenlemeden haberdar olur olmaz, söz konusu düzenlemeye haklı olarak bazı eleştiriler getirdi.

Söz konusu eleştiriler; geçmişe dönük olarak vergi ve benzeri mali yükümlülükler getirilemeyeceği, bunun anayasa ve vergide öngörülebilirlik ilkesine aykırı olduğu, geçmişe yürümezlik ilkesinin esas itibariyle kanunların yalnızca yürürlüğe girdikten sonraki olaylara uygulanmasını ifade ettiği, dolayısıyla vergi konusunda çıkarılan kanunların da yürürlüğe girdikten sonraki olaylar itibariyle mükellefler üzerinde bir etkiye sahip olması gerektiği, getirilen ek vergi düzenlemesi ile, şirketlerin geçmişe dönük ek mali yükümlülüklerle karşı karşıya kaldıkları, ayrıca yatırım teşvik belgesi kapsamında yatırım yapıp indirimli kurumlar vergi uygulamasından yararlanan yatırımcıların getirilen bu ek vergi ile bir nevi cezalandırıldığı, kazanılmış haklarının ellerinden alındığı, bu düzenlemeye karşı dava açıldığı takdirde iptal edileceği, geçmişte "kamu yararı", "ülkenin ekonomik koşullar nedeniyle gerekli finansmanı ivedilikle sağlama ihtiyacı", "kanunun haksız kazançların vergilendirilmesine yönelik çıkarıldığı" gibi gerekçelerle geçmişe yürütülen bir çok düzenlemenin iptal edildiği şeklinde."