TCMB Başkanı Karahan: Enflasyon tahmininde değişiklik yok

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, 'Enflasyon Raporu 2024-III' sunumunu gerçekleştirdi. Karahan, enflasyonun 2024 yılı sonunda yüzde 38 olacağını, ardından 2025 yıl sonunda yüzde 14 seviyesine gerileyeceğini belirtti. Bir önceki enflasyon beklentisi bu yıl sonu için yüzde 38, gelecek yıl sonu için yüzde 14, 2026 yıl sonu için yüzde 9 seviyesinde bulunuyordu.

TCMB Başkanı, enflasyonun 2026 yılı sonunda tek haneli seviyelere gerileyip yüzde 9’a düştükten sonra orta vadede enflasyon hedefi olan yüzde 5 seviyesinde istikrar kazanacağının tahmin edildiğini ifade etti.

TCMB Başkanı Karahan'ın konuşmasından satır başları şöyle:

 Dezenflasyon süreci öngördüğümüz şekilde başladı. Makro göstergeler bu süreçle uyumlu ilerliyor. Yurt içi talep ikinci çeyrekten bu yana azalmakta. Talepteki dengelenmenin güçlenerek devam edeceğini öngörüyoruz.

Cari açıkta düşüş sürüyor.

Para politikasında kararlı duruşumuz değişmedi

Bir önceki rapor döneminden bu yana değişmeyen tek unsur para politikasındaki kararlı duruşumuz.

Sıkı para politikası duruşumuz sonucunda kredi büyümesindeki yavaşlama son dönemde belirginleşti.

İç talepte normalleşme devam ediyor

Üçüncü çeyreğe ilişkin öncü göstergeler iç talepte normalleşmenin devamına işaret ediyor. Kart harcamaları, beyaz eşya ve otomobil satışları iç talepte yavaşlamayı teyit ediyor.

Arz koşulları talepteki görünümle uyumlu.

Üretimdeki azalışın sanayi üretim endeksinin ima ettiği kadar derin olmadığını öngörüyoruz.

Çıktı açığında gerileme sürecek

Çıktı açığının ikinci çeyrekte gerilediği tahmin ediliyor. Çıktı açığında gerilemenin üçüncü çeyrekte de devam edeceğini öngörüyoruz. Çıktı açığı, dezenflasyon sürecinin önemli bir bileşeni olacak

Cari açığın 20 milyar dolara inmesini bekliyoruz

Temmuz ayında yıllıklandırılmış cari açığın 20 milyar dolar civarına inmesini bekliyoruz. Önümüzdeki dönemde sıkı parasal duruşla uyumlu olarak cari dengedeki olumlu seyrin süreceğini bekliyoruz.

Kira enflasyonu önümüzdeki aylarda düşecek

Enflasyonun ana eğiliminde yavaşlama sürüyor. Tüketici enflasyonu öngörülen tahmin aralığının içinde seyretti. Enflasyonun ana eğilimindeki yavaşlama öngörülerle uyumlu seyretti.

Temmuz ayında çekirdek göstergelerdeki yükseliş manşete kıyasla sınırlı oldu. Dezenflasyon sürecinde hizmetlerde yavaşlama gecikmeli olarak ortaya çıkmaktadır.

Öncü göstergeler kira enflasyonunda önümüzdeki aylarda düşüşe işaret etmektedir. Ana eğilimdeki yavaşlamada temel mallar öne çıkıyor.

Bazı dayanıklı mal kalemlerinde fiyat düşüşü izlemeye başladık.

Diğer para piyasalarında da işlem yapılmaya başlanacak

Parasal aktarım mekanizması makroihtiyati adımlarla desteklendi. Miktarsal sıkılaşma ile fazla likiditeyi strilize ediyoruz.

Likidite koşullarını, muhtemel gelişmeleri göz önünde bulundurarak yakından izliyoruz.

Önümüzdeki dönemde diğer para piyasalarında da işlem yapmaya başlayacak, likidite fazlasını strilize etmeye devam edeceğiz.

TL mevduat payı yıl sonu hedefimizi aştı

Mevduat faizleri TL'ye geçişi sağlayacak seviyede kalacak. TL mevduat payı yıl sonu hedefimizi aştı.

Risk primi ılımlı seyrini sürdürüyor.

Portföy girişleri ağırlıklı olarak DİBS piyasasında yoğunlaşırken off-shore swap kanalıyla da girişler gözleniyor

Parasal sıkılaştırma süreci rezervlere olumlu yansıyor.

Önümüzdeki dönemde sermaye girişleri jeopolitik gelişmelerle oynaklık gösterebilir.

Enflasyon tahmini değişmedi

Enflasyonun 2024 yıl sonunda yüzde 38,0 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. (Önceki yüzde 38,0).

Enflasyonun 2025 yıl sonunda yüzde 14,0 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. (Önceki yüzde 14,0).

Enflasyonun 2026 yıl sonunda yüzde 9,0 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. (Önceki yüzde 9,0).

Enflasyonun orta vadede yüzde 5 hedefine yakınsayarak istikrar kazanacağını tahmin ediyoruz. 2024 yıl sonu tahminine etki eden faktörler birbirini dengelemiştir. Sıkı para politikası duruşu kararlılıkla sürdürülecektir. Enflasyonun yılın geri kalanında da istikrarlı olarak gerileyeceğini öngörüyoruz. Mevsimsellikten arındırılmış ortalama aylık enflasyonun yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 2,5 civarına, son çeyrekte ise yüzde 1,5'in bir miktar altına gerileyeceğini öngörüyoruz. Enflasyonun ana eğiliminde gerileme 2025 yılında da devam edecek. Para politikasındaki sıkı duruşumuzu fiyat istikrarı sağlanana kadar devam ettireceğiz.

Aşağı yönlü riskler mevcut

Dezenflasyon sürecinde enflasyonu belirlediğimiz ara hedeflerle uyumlu olacak şekilde düşürmek için ne gerekiyorsa yapmaya devam edeceğiz.

Veri akışı tahminlerimizle tutarlı bir şekilde gerçekleşti. Talep tarafında bir dengelenmenin net bir şekilde ortaya çıktığını görüyoruz. Veri akışı beklentilerimizle uyumlu gerçekleştiği için tahminleri değiştirmeye gerek görmedik. Aşağı yönlü riskler de bir miktar mevcut.

TCMB Başkanı Karahan'ın sunumunun sona ermesinin ardından soru-cevap bölümüne geçildi.

Temmuz enflasyon verisinin açıklanması sonrasında piyasada yapılan hesaplamada enflasyon hedefinin tutması için aylık 1,4 gerçekleşmesi gerekiyor. Hedefin tutması için ilave adım gerekiyor mu?

Sunumda da bahsettiğimi gibi bu çeyrekte 2,5’in son çeyrekte aylık enflasyonun 1,5’in altına inmesi gerektiğini öngörüyoruz. Kararlılığımızı vurguladık. Hedef konusunda veri akışını değerlendirmek gerekiyor. Toplamda veri akışı öngörülerimizle uyumlu. Talep tarafında dengelenmenin ortaya çıktığını görüyoruz. Veri akışı öngörülerimizle uyumlu gerçekleştiği için tahminimizi değiştirmedik. Tahminlere noktasal yaklaşmak çok sağlıklı olmayabiliyor. Tam olarak bir tahmin hedefi koymak o kadar kolay değil. Riskler de mevcut.petrol fiyatlar öngörülerimiz altında seyrediyor. Veri akışıyla öngörülerimizi karşılaştırdığımızda değiştirmek için bir neden göremedik.

Piyasa katılımcılarının enflasyon beklentisi, reel sektör ve hane halkı beklentileri farklılaştı. Bu beklentilerdeki makasın bu kadar geniş olmasını nasıl yorumluyorsunuz? Bu beklentileri nasıl çıpalayacaksınız?

TCMB Başkanı Karahan, "Enflasyon beklentilerinin tahmin aralığımıza uyumlu olması önemli. Beklentilerde olumlu seyretse de farklılık gösteriyor. Piyasa katılımcıları bize yakınsıyor. Hane halkı ve reel sektör yüksek seyrediyor. Fiyatların yatay ve düşük seyrettiği dönemlerde de hane halkı beklentileri yüksek oluyor. Beklentiden ziyade seyre bakıyoruz. Özellikle hane halkı tarafından görünürlüğü yüksek ürünlerin seyri önem taşıyor. akaryakıt ve gıda özelinde düşüş beklentileri düşürüyor. Veride çok net olmasa da TL’ye ilgiden iyileşmeyi görüyoruz. Güvenin artmasıyla birlikte beklentilerin olumlu seyredeceğinin değerlendiriyoruz" şeklinde yanıtladı.

TCMB Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay, "Beklenti kısmı çok önemli. Burada profesyonellerin bu işi anladığı sonucuna varamayız. Hem gelişmiş ve hem de GOÜ bir enflasyon şoku yaşandı. Ortak noktalarda gelmekte olan enflasyon öngörülemedi. Fed’ de geçici dedi. İkinci ortak enflasyon zirveye çıktığında beklentiler karamsarlaşıyor. O hissiyat, beklenti anketlerinde ortalama, bir kısım beklenti bir kısım hissiyat. Düşük enflasyonlu ülkelerde beklenti bileşeni öne çıkıyor. Yüksek enflasyonda olanlarda hissiyat ağırlığı azalmamakta direniyor. Beklenti öne çıkamıyor. Bir de 12 ay sonrasına enflasyon oluşturmaya çalışıyorsunuz. Enflasyon birikmeye başlıyor. 2 bilgi kaynağında geriden gelen bilgi ve öne doğru bilgi, yıllık enflasyon ve yıllıklandırılmış enflasyonda beklenti oluşturuyorsunuz. Düşük ve yüksek enflasyon ekonomilerinde yükseklerde yıllıklandırılımışı kullanmak daha düşük oluyor. Geriye bakma meyliniz daha fazla ve bu ayrışmalar ortaya çıkıyor. Bakın bir beklenti var, biri haklı biri haksız diyemezsiniz. Patikaya ne kadar uyumlu gidilirse o kadar olumlu olacak. Tahmin ve ara hedef ayrıştırmasını iyi yapmak lazım. Aralıkta kaldığımız sürece orta noktayı zorluyor gidemeyebiliriz ama zorluyoruz. Başkanın da belirttiği gibi belirsizliğin iki yönlü da arttığını gördük ve aralığını daraltmadık. Tahmin alıştırması muamelesi yapmamanızı rica ederiz. Yapılan şey o değil. Orta noktayı zorlayarak bunu yapmaya çalışıyoruz" olarak değerlendirdi.

Vergiler, kiralar gibi pek çok gerekçe var enflasyonda yükselişe yönelik. Bu gerekçeleri de öngördünüz mü?

Fatih Karahan, "Enflasyon tahminlerinde belli varsayımlar yapılıyor. Otomatik ayarlamalar, eğitim gibi mevsimsel gelişmeler de var. Bütün bunları göz önünde bulunduruyoruz. Bizim beklediğimizin çok üzerinde bir gelişme olursa orta nokta ya da tahmin aralığı değiştirmemiz gerekir. Kurumlar arası uyum çok üst düzeyde. Bu gelişmeler bizim için sürpriz değil, beklediğimiz aralıkta gerçekleşti. Gelecek dönemde talep de sağlık bir şekilde soğuyor. Bu görünümde hedefi olduğu gibi korumaya karar verdik" dedi.

Hatice Karahan, "Kirayla ilgili olarak da takip ettiğimiz göstergelerde 3 öncü kiralık ilanlar online veriler, konut değerlemede kullanılan fiyat endeksi, ödeme sistemlerinde elde edilen, düşüş sinyalleri var. Gecikmeli olabiliyor öncü göstergelere göre kirada düşüş öngörüyoruz. Ek bir enflasyonist baskıya işaret etmiyor. Arz ve talep dengeleri etkili olabiilir. Arz tarafında sınırın kalkması baskıyı azaltabilir" şeklinde ifade etti.

Arzuladığınız patikaya ne kadar yakınız? Resesyon öngörüyor musunuz?

Kartlı harcamalar, ithalat gibi talep görünümünde beklenen gelişmeler öngörülerimizle uyumlu. Fiyatlama gelişmeleri de aynı. Temel iki kaynak reel değerlenme ve talepte soğuma. Arzuladığınız dengelenme gerçekleşiyor. Ülke olarak büyüme sorunumuz yok. Büyümenin kompozisyonunun gelişmesi gerekiyor bu da fiyat istikrarıyla oluşuyor. Kanunla verilen görevimiz de bu. Fiyat istikrarına ulaştığımızda büyümenin daha kalıcı paylaşıldığını göreceğiz.

Enflasyonda hesapladığınız öngörülebilirlik, beklenti yönetimi gibi verilerinizi bizimle paylaşacak mısınız?

TÜİK ve TCMB arasında bir komite oluştu. Teknik çalışma var.

EKONOMİ Gazetesi Ankara Temsilcisi Maruf Buzcugil: Temmuzda enflasyondaki sıçramayı geçici nitelediniz. Geçmişte de bu şekilde söylemiştiniz. TCMB yıl sonu tahminine kadar elektrik zammı yaşadık. Bunun para ve maliye politikası uyumu nedir? Geçici sıçramalar için güvence aldınız mı?

Son iki yıldır enerji fiyatları sübvansiyonlarla sabit kaldı diyebiliriz. Bu süreçte enflasyonist ortamda enerji harcamalarının payı düştü. Beklenti üzerindeki etkisi sınırlı olacak. Eşgüdümün uyumlu olduğunu görebilirsiniz. Bütün kurumlar arasında üst düzeyde. Şu ana kadar gelişmelerde sürpriz olan bir gelişme olmadı. Bunun geçici olduğunu değerlendirsek de verileri yine değerlendireceğiz. Talep koşulları şu an da iyileşiyor. Fiyatlama davranışları düzeliyor.

Merkez Bankası zararı için Hazine'den bir talebiniz oldu mu?

KKM’de bakiyeyi azaltıyoruz. Yıl sonuna kadar iyileşmeye devam edeceğini düşünüyoruz. Geçmiş zarar konusunda şu anda anlaşmamız gelecek dönemden mahsuplaşarak düşürülmesi. Likidite çerçevesinde opsiyonları değerlendiriyoruz. Dönem dönem likidite fazlası olduğu gibi projeksiyonlar farklılaşıyor.

Yüksek banknotların basılacak mı? Banknot basılması dezenflasyonla çelişiyor mu?

Geçmiş dönemde açıklama yaptım. Şuanda söyleyecek bir şeyim yok.

Beklentileri değiştirmemek sıkı duruşun uzun süre daha devam edeceği mi öngörülüyor. Büyümeden ne kadar feragat edilecek?

Enflasyon hedefinde bu seneki gerçekleşme önemli olacak beklentiler konusunda. Beklentiler bizim tahminimize yakınsıyor. Gelecek yıl sıkı duruş korunarak daha olumlu bir süreç olacak. Bizim duruş niyetimizle de alakalı. Uzun süre sıkı duruş korunacak. Bu demek değil faiz inmeyecek. Faiz inerken de sıkı duruş korunacak.

Olası faiz indirimi için ne görmelisiniz?

İki koşul var; aylık enflasyonu vurguluyoruz. Bir de ana eğilime bakıyoruz. Son dönemde aylık enflasyonda bir düşüş olduğu net. Kalıcı olduğundan emin değiliz, izliyoruz. Beklentiler de önemli. Burada da düşüşe katkıdan emin olmak istiyoruz. 2025 ve sonrasında olan projeksiyonları da gözeteceğiz.

Merkez bankacılığı dilinde, tahmin hedefi diye de bir jargon gelişti. Hedefte yüzde 5’i görmeye devam edecek miyiz? Beklentilerde de tahmin aralığı da genişleyecek mi?

Orta vadeli hedefimiz yüzde 5. Değiştirmek doğru olmaz. Tutturamadığınız hedefi değiştirmek MB’lığı açısından doğru olmaz. Bizim ara hedef belirlememiz gerekiyor. Bu yıl 38 üst band 42 şekilde belirledik. Bu şekilde ilerledik.

Haziran ve temmuz aylık enflasyonlar için farklılığı için yönlendirilen fiyatları gördük. Asgari ücrete zam olamamasına karşın enflasyonda yükseliş görüldü. 2025’e kadar asgari ücretlileri enflasyonda düşüşe nasıl inandıracaksınız?

Enflasyonun kalıcı tek haneye düşmesi bizim görev tanımımızda yapabileceğimiz en önemli refah artışı olacak. Bu konuda kararlıyız.

Zam furyası görülüyor. Yüksek karlar görülüyor. Neden düşük ücretliler fedakârlık ediyor? Bunlar denetleniyor mu?

Asgari ücret konusunda hem karar verici değiliz. Hem de tavsiye makamı değiliz. Bu konuda yetkililerin açıklamalarını projeksiyonlarımıza koyduk. Kar meselesi ise dünyada çok tartışılan bir konu. Fikir birliğine varılamıyor. Pandemi sonrası arz ve talep dengesiz bozuldu. Karlılıklar da arttı. Enflasyonun arttığı dönemlerde göreli fiyat algısı bozuluyor. Biz “fiyatlama davranışlarındaki aksaklık” diye belirtiyoruz. Firmalar da bunu fiyatlarına yansıtıyor. Neden sonuç ilişkisi tesis etmek daha zor. Önemli olan arz talep dengesinin yerine gelmesi. Bu da fiyat istikrarıyla olacak.

EKONOMİ Gazetesi Muhabiri Mehmet Kaya: Gelecek dönemde baz etkisi ya da başka şekilde enflasyon düşecek. Düşüşü hep birlikte görülecek. Şu andaki politika faiziyle görülen bedeli ödemek zorunda mıyız? Kademeli faiz indiriminin bu bedel için bir önemi yok mu?

Enflasyon ana hedefinin düşmesi ve beklentilerin düzelmesi gerekiyor. Bu iki koşulu gözetmek zorundayız. Enflasyon gerçekleşmeleriyle uyumsuzluk olduğunda faiz öngörüsü kolay olmuyor. Biz birçok MB gibi veri odaklı gidiyoruz.

Son dönemde hane halkının beklentilerinin iyileşmesine engel enflasyon hesaplaması tartışması

TÜİK’in inandırıcılığı önemli. Metodolojisi Eurostat normlarında, dönem dönem de denetleniyor. İkinci boyutta ay içinde fiyat gelişmelerini ve diğer gelişmelerle bir tahminde bulunuyoruz. Bizim hesaplamalarımızla ortalama oldukça yakın farklılık görmüyoruz. Bazı aylarda da yüksek oluyor. İTO ile sık sık karşılaştırılıyor. Ancak metodoloji, kapsam, endeks farklı.

KKM’nin toplam maliyeti ne kadar? 2024’te ne kadar olacak?

Tam sayıyı bilmediğim için net konuşamıyorum. Ancak piyasadaki rakamların çoğu doğru değil. Bu yıl kur farkı ödemesi yapılmadı.