Tüketici hakem heyetlerine başvuruda yeni dönem

Yeni tüketici düzenlemesinin bu ay başında yürürlüğe girmesiyle tüketicilerin hakem heyetlerinde hak arama yolları genişletildi. Artık tüketiciler, yerleşim yeri veya işlemin yapıldığı yerde karar veren tüketici hakem heyetinin bulunmaması halinde, o yerin kaymakamlıklarına da başvuru yapabilecek.

Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve 1 Ekim'de yürürlüğe giren Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un yeni hükümleriyle tüketici hakem heyetlerine yönelik önemli adımlar atıldı.

Bu düzenlemeyle tüketicilerin tüketici hakem heyetlerinde yargı öncesi hak arama yolları genişletilerek kolaylaştırılırken Ticaret Bakanlığı da tüketici hakem heyetlerine ilişkin yeni uygulama konusunda bilgilendirme dokümanı hazırladı.

AA muhabirinin buradan yaptığı derlemeye göre, tüketici hakem heyetleri, tüketici işlemleri ve tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla görev yapıyor.

Tüketici hakem heyetlerinin görev alanını belirleyen başvuru sınırları, tüketici uyuşmazlıklarının değerleri açısından her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen yeniden değerleme oranında belirleniyor. Bu kapsamda 2022 yılı için 1 Ekim'den itibaren 30 bin liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda ilçe veya il tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılması gerekiyor. Bu değer, daha önce 15 bin 430 lira olarak uygulanıyordu.

30 bin liranın üzerindeki uyuşmazlıkların karara bağlanması için ise dava şartı arabuluculuk müessesesine ve tüketici mahkemelerine, tüketici mahkemeleri bulunmayan yerlerde ise asliye hukuk mahkemelerine başvuruyla olabiliyor.

Vatandaş olmayanlar da başvurabilir

Şahsen veya avukat aracılığıyla, elden, posta yoluyla veya elektronik ortamda e-Devlet Kapısı üzerinden Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) üzerinden tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılabiliyor. Bu itibarla tüketici hakem heyetlerine sözlü başvuru imkanı ise bulunmuyor.

Başvurular, uyuşmazlık konusunu içeren dilekçenin, varsa delil oluşturan belgelerle birlikte tüketici hakem heyetine verilmesiyle yapılıyor.

Başvurularda, başvuru sahibinin adı, soyadı veya unvanı, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için TC kimlik numarası, diğer ülke vatandaşları için pasaport numarası ya da yabancı kimlik numarası gibi bilgilere yer verilmesi gerekiyor.

Uyuşmazlık değerinin döviz cinsinden olması durumunda, söz konusu değer başvuru tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının belirlediği efektif döviz satış kuru esas alınarak Türk lirasına çevriliyor.

Elektronik ortamda yapılan başvuruların TÜBİS'in "https://tuketicisikayeti.ticaret.gov.tr" adlı sitesinden yapılması şartı bulunuyor. Bu başvuruların geçerli olabilmesi için uyuşmazlıkla ilgili başvuru formunun eksiksiz olarak doldurulması, varsa bilgi ve belgelerin sisteme yüklenmiş olması gerekiyor.

Başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu veya tüketici işleminin gerçekleştirildiği yerdeki tüketici hakem heyetine yapılabiliyor. İl tüketici hakem heyetleri il sınırları içinde, ilçe tüketici hakem heyetleri ise ilçe sınırları içinde yetki sahibi olacak.

Yetkili hakem heyetleri belirlendi

Tüketici hakem heyetleri illerde ticaret il müdürlükleri, ilçelerde kaymakamlıklar bünyesinde faaliyet gösteriyor ancak her ilçede tüketici hakem heyeti bulunmuyor. Bazı tüketici hakem heyetlerinin yetki alanları daha geniş şekilde belirlenerek hakem heyeti bulunmayan ilçeleri de kapsayacak şekilde yetkilendirilmiş tüketici hakem heyetleri olarak faaliyet gösteriyor. İl merkezlerinde ya da yakın ilçelerde merkezler oluşturularak bir araya getirilmesi ile 211 tüketici hakem heyeti karar mercii olarak yetkilendirildi. Söz konusu 211 tüketici hakem heyetinin listesi de Bakanlığın internet sitesinde yayımlandı.

Yapılan bu çalışmayla yetkilendirilen tüketici hakem heyetleri, yetki alanları dışında kalan ilçelerdeki tüketici uyuşmazlıklarına ilişkin başvuruları da karara bağlayacak.

Tüketici hakem heyetleri bulunmayan yerlerde ise ilgili kaymakamlıklarda bulunan irtibat personeli tarafından başvurular alınarak TÜBİS'e kaydedilecek.

Tüketici hakem heyetleri, uyuşmazlık konusuna ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi taraflardan, ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan istiyor. İstenen bilgi ve belgelerin sunulması için tebliğ tarihinden itibaren en fazla 30 gün süre veriliyor. Talep edilmesi ve tüketici hakem heyeti başkanınca uygun görülmesi halinde bu süre uzatılabiliyor. İstenilen bilgi ve belgelerin verilen süre içinde sunulmaması halinde, dosyadaki mevcut bilgi ve belgeler üzerinden karar veriliyor.

Tüketici hakem heyeti başkanı, çözümü özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde taraflardan birinin talebi üzerine yahut resen bilirkişi görevlendirebiliyor.

Süre sınırı getirildi

Tüketici hakem heyetine yapılan başvurular, başvuru tarih ve sırasına göre en geç 6 ay içinde görüşülüp karara bağlanacak. Yapılan başvurunun niteliği dikkate alınarak, karar süresi en fazla 3 ay daha uzatılabilecek. Tarafların ivedi inceleme talebinde bulunması ve talebin başkan tarafından uygun görülmesi halinde ise başvurular tüketici hakem heyetince öncelikle gündeme alınabilecek.

Tüketici hakem heyetlerinin kararları tarafları bağlayıcı nitelik taşıyor. Söz konusu kararlar yerine getirilmezse İcra ve İflas Kanunu kapsamında ilamların icrası hükümlerine göre kararın uygulanmasına yönelik işlemler için ilgili icra dairesine başvurulabiliyor.

Taraflar, tüketici hakem heyeti kararının tebliğinden itibaren 15 gün içinde tüketici hakem heyetinin veya tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine, tüketici mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesine karara karşı itiraz edebilecek.

Mahkemeye itiraz aşamasında, tüketiciler harçlardan muaf tutuluyor ancak gider avansı ödenmesi gerekiyor. Tüketici hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesin olarak uygulanıyor.

Tüketici hakem heyetlerine yapılan başvurular e-Devlet üzerinden TÜBİS kanalıyla takip edilebiliyor.​​​​​​​