Masal kentin en yeni masalı GALATAPORT

MURAT CEM

Gezginler yüzyıllar boyunca Fransa’dan, İngiltere’den, Almanya’dan, İtalya’dan, İskandinavya’dan ve daha birçok ülkeden “Şarkın Ölümsüz Kraliçesi”ni görmek için geldiler. Her gelen seyyah önce Boğaz’ın büyüleyici panoramasıyla karşılaşıyor ve Karaköy kıyısındaki Salı Pazarı ve Galata Limanı’na demir atarak şehre giriş yapıyorlardı. Gördüklerini de süslü ancak abartılı olmayan cümlelerle dile getiriyorlardı. İşte birkaçı: 

1843’te İstanbul’a gelen Fransız şair ve gezgin Gérard de Nerval: “İstanbul’un göz kamaştıran limanındayız. Burası muhakkak dünyanın en güzel yeri. Hareketli ve yemyeşil ufukları, boyalı evleri, son derece zarif camileri, kurşun kaplamalı kubbeleri ile İstanbul, insana sadece güzel fikirler ve tatlı hayaller ilham eder.” 

Amerikalı yazar Mark Twain: “Demirlediğimiz yerden bakınca şimdiye kadar gördüğümüz en güzel kent İstanbul.” (1867) 

Artık seyyahların yerini turistler, yelkenli gemilerin yerini dev kruvaziyerler almış olsa da, yolcular güverteye çıktıklarında 200 yıl öncesiyle aynı noktadan bakıyorlar şehre. Gemiler tarihi Yarımada’nın görkemli silüetinin yanından geçerek İstanbul’a geliyor. Kısmen tamamlanan ve 29 Ekim 2021’de açılan Galataport İstanbul’la Karaköy bölgesi yeniden canlandı. Şehir modern bir limana kavuşurken 19’uncu yüzyıldan beri kapalı olan sahil şeridi de halka açıldı.

Galataport’un kısa tarihi

Önce buraya nasıl gelindi kısaca hatırlayalım.

Haliç’e ve İstanbul Boğazı’na kıyısı olan Galata bölgesi, Bizans İmparatorluğu ve Cenevizliler zamanından 20’nci yüzyılın ortalarına kadar İstanbul’un ana limanlarından biriydi. Osmanlı zamanında da büyük gemiler hep burada demirledi. Tarih boyunca ticaretin kalbinin attığı bir muhit oldu. 

İstanbul’un en önemli endüstriyel ulaşım ve taşıma alanı olan bölgede 1958 yılında Sedat Hakkı Eldem tarafından tasarlanan antrepolar inşa edildi. Burası İstanbul’da kruvaziyer yolcu gemilerinin demirlediği tek nokta idi. Ticari gemiler zamanla Haydarpaşa Limanı’nı kullanmaya başlayınca 1980’li yılların sonunda antrepolar ve gümrük limanı işlevlerini yitirmeye başladı. Salı Pazarı Limanı, kruvaziyer yolcu gemilerinin yanaştığı bir rıhtım olarak inşaatın başladığı 2015 yılına kadar görevini sürdürdü. 

Galataport İstanbul projesi iki kez ihaleye çıktı. 16 Mayıs 2013’teki ihaleyi Doğuş Holding 702 milyon dolarlık teklif ile kazandı. 30 yıllık işletme hakkı alındı. Doğuş Grubu, 2014’te Bilgili Holding’e bağlı BLG Capital ile ortaklık gerçekleştirdi ve Şubat 2015’te projenin inşasına başlandı.

56 futbol sahası büyüklüğünde

Galataport İstanbul, Karaköy Rıhtımı’ndan Mimar Sinan Üniversitesi Fındıklı Kampüsü’ne kadar uzanan 1.2 kilometrelik sahil şeridini ve içine tam 56 futbol sahasının sığabileceği 400 bin metrekarelik bir alanı kapsıyordu. Bu alandaki tüm binaların turistik ve ticari amaçlarla onarılması ya da yıkılarak yeni yer açılması amaçlanıyordu. Önce bölgede bulanan 20 nargile kafe kapatıldı. Şubat 2017’de Karaköy Yolcu Salonu yıkıldı. Tarihi Paket Postanesi’nin ön cephesi aynen korunarak tarihi dokuya uygun olarak yeniden inşasına başlandı. 

Dünyanın ilk yer altı kruvaziyer terminali

Projenin en önemli ayağında ise yolcu terminalinin yer altına alınması vardı. Dünyada ilk kez hayata geçirilen bir teknikle 29 bin metrekarelik yolcu terminali yerin altına alındı. 176 tane açılır kapanır kapakla geçici gümrük alanı oluşturuldu. Kapakların her biri 4 ton ağırlığında, 3 metre yüksekliğinde ve 6 metre genişliğinde. Yolcu gemisi yanaştığında o alan sadece bu kapaklarla beraber kapatılıyor. Galataport’a ilk yolcu gemisi 1 Ekim 2021 sabahı Bulgaristan’ın Varna kentinden geldi. Resmi açılışı 29 Ekim 2021’de gerçekleştirildi. Her yıl 1,5 milyon kruvaziyer yolcusu hedefleniyor ama pandemi sebebiyle açıldığı yıl beklenen yolcu sayısına ulaşılamadı. 

İşte Galataport gezi rehberi!

Bu bilgilerden sonra Galataport’u gezmeye başlayabiliriz. Ancak geziye başlamadan önce bu güzelliği gölgeleyen önemli bir eleştirimizi eklemek istiyoruz. Yeşil alan yok denecek kadar az. Ve biz “Bu kadar kusur kadı kızında da olur” diyemeyecek kadar yeşile sevdalıyız. 

Artık gezimize geçelim...

Hatırlatalım, bölgeye ulaşım çok kolay. Tramvayla Tophane durağına, vapurla Karaköy İskelesi’ne gelirseniz yürüyerek Galataport’a ulaşabilirsiniz. Aracıyla gelenler için Galataport’a ait yeraltı otoparkı bulunuyor. 

1 - Tophane Çeşmesi

Meydanda sizi önce muhteşem kabartmaları, süsleri ile barok tarzda yapılmış Tophane Çeşmesi karşılıyor. Sultan I. Mahmut tarafından 1732’de inşa ettirilen çeşme klasik Osmanlı tarzından Batı tarzına geçiş döneminin en güzel örneklerinden biri kabul ediyor. 

2 - Nusretiye Saat Kulesi

Çeşmeyi geçip Müze Meydanı’na doğru ilerlediğinizde Nusretiye Camii’nin hemen arkasında kalan Tophane Saat Kulesi’ni -Adı Nusreti Saat Kulesi olarak da bilinir- göreceksiniz. Yıllar içinde denize doğru 1,5 santim eğilen ve Pisa’yı andıran kule yaklaşık 5,5 ay süren titiz bir restorasyondan sonra bugünkü halini aldı. 19’uncu yüzyılın ikinci yarısında Sultan Abdülmecid tarafından yaptırılan saat kulesinin denize bakan cephedeki kapısının üstünde Abdülmecid’e ait bir de tuğra yer alıyor. 

3 - Müze Meydanı

Müze Meydanı’nda gezimizi sürdürüyoruz. İki müzenin tam ortasında yer alan Galatport bir kültür havzası da oluşturuyor. Saat kulesini de içine alan meydan İstanbul Modern ve MSGSÜ İstanbul Resim ve Heykel Müzesi’nin kesişim noktasında 14 bin metrekarelik alan iki futbol sahası büyüklüğünde. Bu açık alanda konser etkinlikleri düzenleniyor. 

4 - İstanbul Resim ve Heykel Müzesi

Galataport’un yarımadaya ve Boğaz’a bakan enfes manzarası biraz daha beklesin. Sırada meydanın içinde yer alan Mimar Sinan Üniversitesi İstanbul Resim ve Heykel müzesi var.  İstanbul’un önemli kültürel mekanlarından biri olan müze, Geç Osmanlı’dan 20’nci yüzyılın sonuna uzanan koleksiyonu ile Türkiye’nin batılı anlamda ilk sanat müzesi olma özelliğine sahip. Müze binası, 2010 yılında Aga Khan Mimarlık Ödülü, 2015’te Mies van der Rohe Avrupa Birliği Çağdaş Mimarlık Ödülü aldı. Müze ücretli olarak gezilebiliyor. 

5 - İstanbul Modern

Meydanın Paket Postanesi tarafında dikkat çeken mimarisiyle İstanbul Modern yer alıyor. İstanbul Modern Türkiye’nin ilk modern ve çağdaş sanat müzesi olarak 2004 yılında açılmıştı. Galataport projesi kapsamında yıkılan antrepolardan birinde uzun yıllar ziyaretçi ağırladı.  İstanbul Modern’in yeni binası, Centre Pompidou, Whitney Müzesi, Centro Botín, Beyeler Vakfı Müzesi gibi dünyadaki pek çok müze ve sanat kurumunu tasarlayan Pritzker ödüllü dünyaca ünlü İtalyan mimar Renzo Piano imzasını taşıyor. 

İstanbul Modern’in yeni binası, sergi salonları, eğitim atölyeleri, sinema, kütüphane, tasarım mağazası, etkinlik alanları, kafe ve restoranıyla sanatseverleri yeni binasında mayıs ayında ağırlamaya başladı.

6 - Büyüleyici manzara

Kıyıda sıralanmış kafelere ve restoranlara oturup nefeslenmeden önce sahilde kısa bir yürüyüşe ne dersiniz? İstanbul’da yaşadığınızı size hissettirecek ve mutlu edecek bir aktivite olacak bu. Limanda gemi olmadığı zamanlarda kapaklar kaldırılmadığı için 1.2 km’lik sahil şeridi gezilebiliyor. Yaklaşık 200 yıldır halka kapalı bu alan, harika bir Boğaz manzarası sunuyor. Aynı zamanda Topkapı Sarayı, Ayasofya’yı görüyorsunuz. Galata Kulesi de arkanızda kalıyor. 

7 - Hem ruhunuz hem mideniz doyacak

Artık nerede oturup yiyip içeceğiniz size kalmış. Alternatif çok. Çünkü burası bir gastronomi mahallesi. Galatoport’un yüzde 40’ı yeme içme sahasına ayrılmış. Türk ve Dünya mutfaklarından zengin bir seçki sunan restoranların ve kahvecilerin en iyileri burada konumlanmış. Galataport’ta 250’den fazla yeme içme mekanı yer alıyor. Denizle iç içe bu mekanlar hizmetleriyle hem ruhu hem de mideyi doyuruyor. 

8 - Alışveriş mekanları

Galataport aynı zamanda açık bir AVM. 20 metrekareden başlayarak 2 bin metrekareye kadar çıkan farklı büyüklüklerde mağazalar bulunuyor. Hediyelik eşya dükkanından, lokumcuya, kitapçıdan mücevherciye kadar çeşidi bol mağazalar bunlar. Konsept daha çok yabancı turist düşünülerek oluşturulmuş. Çoğu ürünün etiketi dolar ve euro cinsinden. 

9 - Paket Postanesi

Güzergahımızda Paket Postanesi var. 1900’lerin başlarında inşa edilen tarihi bina alanın simge yapılarından. 180 metre sahil cephesi var. Titizlikle gerçekleştirilmiş bir restorasyonun ardından İstanbul’a kazandırılmış. Postane binası zanaatkarlar, önde gelen geleneksel yerel markalar, dünyaya açılmış Türk markaları ve uluslararası butik markalar için bir buluşma noktası olmuş. 70 butik mağazaya ev sahipliği yapıyor. 

10 - The Peninsula Hotels

Paket Postanesi’nin devamında sizi dünyada sadece 10 lokasyonda bulunan The Peninsula Hotels bekliyor. Bu ultra lüks otel restore edilen Merkez Han, Karaköy Yolcu Salonu, Çinili Han ile 90 saniyede açılan giyotin cepheli Yeni Balo Salonu binasını kapsayan alanda bulunuyor. Otelin lobisi ise geçmişi 1940’lara dayanan ve Türkiye’nin ilk modern liman terminali olan Karaköy Yolcu Salonu’nda yer alıyor. Mekanın iç mimari tasarımları Zeynep Fadıllıoğlu imzasını taşıyor. Mekan Şubat 2023’te otel hizmeti vermeye başladı.  

Mücevherin ustalarının yeni adresi

İstanbul’un çok kültürlü yapısını yansıtan moda, tasarım ve lezzetlerin kapısının dünyaya açıldığı Galataport’ta ünlü mücevher tasarımcıları ve markaları Paket Postanesi’nde yer alıyor. Paket Postanesinde; Arte Diore, Atilla Karat, Avedis Kendir, BeeGoddess, Der Glory, ECCE Artisan Diamonds, House of DIV, Kafkas, MICHEL, Palma d’Oro, Pure Diamond, Sait Koç ve Sevan Bıçakçı’nın mücevher mağazaları bulunuyor.

Paket Postanesi, Türk mücevher sektörünün dünyaca bilinen mücevhercilerinin yanı sıra Mehtap Elaidi, Elif Mısırlı, Dilek Hanif, Arzu Kaprol gibi ülkemizin ünlü moda tasarımcılarının mağazalarına da ev sahipliği yapıyor.