Mustafa Kemal Paşa’nın süt kardeşi Saime Hanım'a yazdığı mektuplar ortaya çıktı

Mustafa Kemal Atatürk'ün, Diyarbakır'da kolordu komutanı olarak görev yaptığı dönemde süt kardeşi Saime Hanım ile yaptığı yazışmalar ortaya çıktı. Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlanan Belleten'in Ağustos sayısında (cilt 88 sayı 312) yer alan Kenan Özkan, Sevilay Özer imzalı makalede mektupların detayları şöyle:

Mustafa Kemal Paşa, II. Ordu’ya bağlı XVI. Kolordu Komutanı olarak Diyarbakır Silvan’da bulunduğu bir sırada İstanbul Çengelköy’den, Süt Hemşireniz Saime imzasıyla gönderilen 15 Temmuz 1916 tarihli bir mektup almıştır.

Mustafa Kemal Paşa, II. Ordu’ya bağlı XVI. Kolordu Komutanı olarak Diyarbakır Silvan’da bulunduğu bir sırada İstanbul Çengelköy’den, "Muhterem kardeşim" hitabıyla başlayan ve Süt Hemşireniz Saime imzasıyla gönderilen 15 Temmuz 1916 tarihli bir mektup almıştır.

Saime Hanım'ın mektubu yazma sebebi, gönüllü olarak orduya katılan eşinin himaye edilmesi talebini iletmek.

Bu mektuba, 26 Ekim 1916 tarihinde Hemşirem Hanımefendi hitabıyla başlayan bir mektupla Silvan'dan26 Ekim 1916 tarihli mektubuyla cevap vermiştir.

9 Nisan 1923 tarihli ve "Tabip Miralay Osman Bey kerimesi Saime" imzasını taşıyan bu belgede Saime Hanım'ın, Polis Müdürü Neșet Bey aracılığıyla
Mustafa Kemal Paşa'dan 100 lira aldığı görülüyor.

Mustafa Kemal Atatürk’e ilişkin biyografik çalışmalarda, Ümmügül adında bir sütannesi olduğu bilgisi yer almakla birlikte süt kardeşinin varlığı hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

Ancak Millî Savunma Bakanlığı Arşiv ve Askerî Tarih Daire Başkanlığına ait belgelerin, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığına devredilmesi sonrasında Atatürk Koleksiyonu içerisinde ulaşılan bu mektuplar sayesinde, Mustafa Kemal Atatürk’ün bir süt kardeşi olduğu bilgisi ortaya çıkmıştır. Mustafa Kemal Paşa, sonraki dönemde de Saime Hanım’la teması sürdürmüştür.

Nisan 1923 tarihli bir başka arşiv belgesinden Saime Hanım’a maddi yardımda bulunduğu anlaşılmaktadır. Ancak bundan sonraki süreçte Mustafa Kemal ve Saime Hanım’ın doğrudan ya da dolaylı olarak temasa geçtiklerine dair herhangi bir arşiv belgesi ya da kaynağa tesadüf edilmemiştir.

Mustafa Kemal Atatürk üzerine yapılan biyografik çalışmalarda, hayatının ilk yıllarına ilişkin anlatılar daha çok annesi Zübeyde Hanım ve kız kardeşi Makbule Hanım’ın aktardıkları üzerine dayanmaktadır. Bu çalışmada söz konusu mektuplar incelenerek Atatürk’ün özel ve aile hayatına yönelik son dönemde belgelere dayalı olarak kaleme alınmış çalışmalara bir yenisi daha kazandırılmaya çalışılmıştır. 

Makalede şu değerlendirmeye de yer verilmiştir: 

Saime Hanım’ın mektubundaki ifadelerinden dönemine göre oldukça eğitimli bir aileye mensup olduğu anlaşılmaktadır. Öncelikle asker bir ailenin kızıdır. Babası Tabip Miralay Osman Bey, Mart 1914’te Kuleli Hastanesindeki görevinden emekli olmuştur. Nitekim Saime Hanım’ın mektubunun gönderildiği adres de Çengelköy Kuleli’deki Setbaşı’dır.

Saime Hanım’ın Elektrik Mühendisi olan eşi Yusuf Nejad, arşiv belgelerinden anlaşıldığına göre Temmuz 1904’te “Köprülü Telgraf ve Posta Müdürlüğü” görevinde bulunmuştur. Saime Hanım’ın, üç çocuğundan ikisinin Alman Mektebine devam ettiği ve birinin mühendislik eğitimi için Amerika’ya gideceği, en büyük kızı Bülend’in ise doktor olmak için Viyana’daki tıp okuluna hazırlandığına dair mektupta aktardığı bilgiler, eğitime ne derece önem veren bir aile olduklarının bir diğer kanıtıdır.

Saime Hanım mektubunda, annesi ve babasının sağlık durumlarından söz ettikten sonra her ikisinin de uzun zamandır Mustafa Kemal Paşa ile görüşememeleri nedeniyle duydukları üzüntüyü ifade etmiştir. Ancak bu noktada cevap bekleyen öncelikli soru şudur: Mustafa Kemal’in sütannesi Ümmügül, Saime Hanım’ın annesi midir yoksa her ikisi de farklı annelerin çocukları olup aynı sütanneye mi sahiptirler?

Saime Hanım, mektubunda babasının ismini zikretmekle birlikte annesinin ismini vermediği için bu soruyu net bir şekilde yanıtlamak eldeki belge ve bilgiler ışığında mümkün değildir. Ancak Mustafa Kemal’in aile çevresi ve bilhassa babası Ali Rıza Efendi’nin ilişkileri dikkate alındığında sütannenin de asker eşi olması ihtimali kuvvetlidir.

Belleten'deki yazının tamamına ulaşmak için tıklayınız